Ik weet het nu zeker. Werkplekinspecties moeten op de schop. Elke keer merkte ik het weer: het gebrek aan écht contact. Zodra ik aankwam met mijn checklist, zag ik hoe mensen zich terugtrokken. Alsof ze wisten dat het een toneelstukje was. Een man knikte beleefd, zei wat hij dacht dat ik wilde horen, als een bang konijn dat wist dat hij beoordeeld werd.
Veiligheid een droog onderwerp?
Toen ik de uitdaging bij SVWAW aanging, dacht ik dat veiligheid een droog onderwerp was. Procedures, normen, inspecties. Dingen waar ik niet direct warm voor liep.
Ik herinner me nog goed hoe ik als manager bij Vattefall werkplekinspecties deed. Met een uitgeprinte checklist in mijn hand en mijn veiligheidsschoenen aan. Die schoenen leken op normale schoenen, en daar kreeg ik steevast opmerkingen over.
Het voelde alsof ik van mijn ivoren toren naar beneden keek. De mannen in de sleuf zaten er niet op te wachten, en dat merkte ik. Even kort zakelijk kennis maken, en dan langs de lijst: Is het V&G-plan aanwezig? Vaak niet. Startwerkvergadering gehouden? Geen idee. De theorie stond mijlenver van de praktijk. Nou ja, even doorpakken hoe zit het met de sleufbekisting of veilig talud? Ik vond het zelf ook heel lastig om daar iets zinnigs over te zeggen. En ja hoor geen oogspoelmiddel. Toch een concreet puntje.
Ik noteerde alles, stuurde een mail, en keek er daarna nooit meer naar om. Maar door mijn jaren bij SVWAW ben ik totaal anders naar veiligheid gaan kijken.
Samen afspraken borgen
Procedures en inspecties zijn nodig. Maar alléén als middel om samen afspraken in te borgen. Echter het middel mag echter nooit het doel zijn.
Wat echt telt, is het gesprek. Mens op mens. Niet controleren en afvinken, maar luisteren en begrijpen. Niet met een oordeel klaarstaan, maar vragen stellen. De basis van verandering zit niet in een checklist, maar in gedeelde waarden.
Leren van elkaar
Tijdens de laatste werkgroepworkshop over incidentenonderzoek werd het pijnlijk duidelijk hoe snel we geneigd zijn om met minimale informatie al een oordeel te vellen. Hoe snel we vervallen in zwart-witdenken, in plaats van open te blijven staan voor nuance.
Het is zo makkelijk om achteraf te zeggen wat er anders had gemoeten. Kijk maar naar hoe de media reageren op een ernstig ongeluk: Wie is de schuldige? Wie heeft gefaald? Maar veiligheid is geen kwestie van schuldigen aanwijzen. Het gaat om begrijpen waarom iemand iets deed, vanuit zijn of haar eigen logica.
Ook in de warmtebranche hebben we hierin nog veel te leren. Maar we zetten stappen. Geen inspecties meer om te controleren of iemand een fout heeft gemaakt, maar werkplekdialogen om van elkaar te leren. Niet afvinken, maar verdiepen. Niet bestraffen, maar begrijpen. Dát is veiligheid anno nu.
Jan van Twillert
Voorzitter Samen Veilig Werken aan Warmte
Beeldmateriaal: Nijkamp
