“En morgen starten we met de cultuurverandering!” Nou ja… zo werkt het natuurlijk niet. Cultuurverandering is niet iets wat je als een project start. Cultuur is een diepgeworteld systeem van gedragingen, normen en waarden dat verankerd is binnen het bedrijf. De historie – hoe het ooit ging –, de oprichter en belangrijke personen die in het bedrijf gewerkt hebben, galmen nog na. En de informele leiders die er nog werken, zijn daarin heel bepalend.
Dat maakt cultuurverandering zo taai. Het is een proces van hard werken – niet een eenmalig iets – maar iets wat je elke dag opnieuw moet uitdragen en waarin je anderen moet meenemen. Het gaat om het goede voorbeeld geven, uitleggen en vooral het gesprek met elkaar aangaan.
Binnen SVWAW hebben we die gesprekken regelmatig, juist omdat we elkaar naar een hoger niveau willen tillen. Geeft dat direct resultaat? Nee, maar het is wel nodig. Want cultuurverandering is geen quick fix.
De rol van veiligheid
Uiteindelijk is het iets wat vanuit de bedrijven verder uitgedragen moet worden. Dit vraagt toewijding en daadkracht. Het probleem met veiligheid is dat het vaak als vanzelfsprekend wordt beschouwd – totdat er iets gebeurt en we allemaal tot in het diepste voelen waarom bepaalde maatregelen zo belangrijk zijn. We zijn geschokt, er worden in allerijl verbeteringen aangekondigd en naarmate de tijd verstrijkt, verdwijnt de urgentie weer en vervallen we in oud gedrag.
We kunnen duizend maatregelen bedenken, maar uiteindelijk is het nog altijd de mens die hierin leidend is. Als die een andere overtuiging heeft – dat het “wel even snel zo kan” – of, nog erger, zichzelf juist stoer en goed in zijn werk vindt omdat hij het op zijn manier doet (“snel en goed natuurlijk”), dan blijft dat een risico.
Principes en praktijk
Binnen SVWAW hebben we als statement dat economische belangen, tijd en planning nooit tot onveilige situaties mogen leiden. Dat klinkt natuurlijk heel mooi en iedereen is het daar ook mee eens. Maar wat doe je als het echt kritisch wordt? Het vraagt dus wel wat van je als organisatie om die cultuur te veranderen.
Safety Culture Ladder als hulpmiddel
Het fijne is: er is een heel mooi middel om dit proces structuur te geven – de Safety Culture Ladder. Deze methodiek, ontstaan bij ProRail, meet het veiligheidsbewustzijn binnen organisaties. Gezamenlijk hebben we afgesproken dat we over een aantal jaar allemaal op niveau 4 willen zitten. Een mooie uitdaging! Een aantal bedrijven zit daar al op, terwijl andere nog geen certificering hebben. Hoe mooi is het als we samen van elkaar kunnen leren en elkaar naar een hoger niveau brengen? In het komende strategisch overleg gaan we hierover verder met elkaar in gesprek en krijgen we meer toelichting van de experts van de NEN. Ik ben heel benieuwd!
Jan van Twillert
Voorzitter SVWAW
